Datuen iraultza biomedikuntzan

Informazioaren teknologiak eta adimen artifiziala hainbat sektore iraultzen ari dira eraldaketa digital geldiezin batean. Osasun-sistemak poliki-poliki ibili dira digitalizatzen, informazio-sistemen tamainarekin eta heterogeneotasunarekin, pribatutasun- eta zibersegurtasun-arazoekin eta abarrekin lotutako oztopo garrantzitsuengatik, eta, beraz, datuen erabileraren potentzial gehiena oraindik deskubritzeke dago. Hala ere, osasun sistemaren behar handiek, profesional faltak eta biztanleriaren zahartzeak teknologia horiek behar dituzte osasun sistemen eraginkortasuna eta jasangarritasuna hobetzeko eta, aldi berean, osasun arreta hobea emateko. 

Aldi berean, diagnostiko-teknologia aurreratuek (irudi medikoa, genomikoa...) gero eta informazio gehiago ematen dute gaixotasun konplexuak diagnostikatzeko, ulertzeko eta tratatzeko, eta, horri esker, medikuntza pertsonalizaturantz gero eta gehiago egiten da aurrera. Big Dataren testuinguru horretan, adimen artifizialak, osasuneko datu espazioen paradigma berriei lotuta, aukera ematen ahal du informazio konplexua ustiatzeko eta integratzeko, osasun arreta eta kudeaketa hobea izateko, eta, aldi berean, osasun digitaleko produktu eta zerbitzu berriak, gailu medikoak, terapia berriak eta abar garatzeko eta baliozkotzeko. Adibidez, LUCIA Europako proiektuan, Vicomtech datu multimodalak eta adimen artifiziala integratzeko teknikak garatzen ari da minbiziaren prebentzioa eta diagnostiko goiztiarra hobetzeko, eta CARAMEL Europako proiektuan antzeko hurbilketa bat dago menopausiaren inguruan emakumeen osasun kardiobaskularraren prebentziorako. Aukerak benetan izugarriak dira, baina I+Gko ahalegin iraunkorrak eta garapen horiek erraztuko dituen ingurunea behar dira. 

Hala ere, haren garapenak erronka, oztopo eta erregulazio ugari ditu, eta horietako batzuk beharrezkoak dira, herritarren pribatutasuna edo oinarrizko eskubideak errespetatzeko aukera ematen baitute. Aurrerapen-aukera horiek egia bihurtzeko, ahalegin bateratua egin behar da osasun-administrazio eta -sistemetatik, digitalizazio-planak eta funtsak gaituz teknologia horiek garatzeko, garatzaileetatik, erabilera klinikorako irtenbide eraginkorrak garatuz eta baliozkotuz, erregulaziotik, ebaluatzeko mekanismo eraginkorrak emanez, osasun-profesionaletatik, teknologia berri horietan trebatuz eta aukera eta erabilera egoki baterako dituzten onurak eta mugak ezagutuz, bai eta herritarrek beraiek ere, beren osasunaren eta ikerketa-testuinguruetan beren datuak erabiltzearen berri emanez.

Ivan Macía Doktorea, Osasun Digitala eta Teknologia Biomedikoa Zuzendaria.